Waarom in Nederland

De ‘Stichting Requiem van Theresienstadt: Stemmen van Verzet’ is op 3 juli 2014 opgericht om het gelijknamige concert-drama te organiseren, produceren en uit te voeren.

 De Stichting beoogt:

  • bij te dragen aan voortdurende herinnering aan en herdenking van het lijden in de Tweede Wereldoorlog, en
  • alle verdere handelingen te verrichten die hiermee in de ruimste zin verband houden of bevorderlijk kunnen zijn.

Volgens het bestuur van de ‘Stichting Requiem van Theresienstadt: Stemmen van Verzet’ is een uitvoering in Nederland van grote (actuele) betekenis en dient het een educatief doel:

  • Ter gelegenheid van de viering van 75 jaar vrijheid haalt de Stichting deze unieke voorstelling voor het eerst naar Nederland. In een Nederlandse uitvoering met Nederlandse acteurs. De NOS verzorgt een kwalitatief hoogwaardige registratie en zendt het concert-drama integraal uit. Daarmee maken we het verhaal beschikbaar voor alle Nederlanders. Nu en in de toekomst.
  • Het concert-drama vindt plaats in het kader van de viering van 75 jaar vrijheid, georganiseerd door het Nationaal Comité 4 en 5 mei in samenwerking met landelijke organisaties. De stichting draagt ook bij aan het educatieve programma van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Het Requiem van Theresienstadt vertegenwoordigt het joodse verhaal, daar waar de meeste andere vieringen van militaire aard zijn (Operation Market Garden) of de bevrijding zelf centraal stellen. Het thema vrijheid komt in de uitvoering terug in de geestelijke vrijheid die de kampgevangenen in de hel ervoeren bij het vertolken van het Requiem en in de fysieke vrijheid, gemarkeerd door de datum van de uitvoering op 3 mei: de dag in 1945 dat het kamp officieel aan het Rode Kruis werd overgedragen.
  • Herinnering en herdenking blijven noodzakelijk, juist in deze tijd, waarin op verschillende plaatsen in de wereld oorlogen worden gevoerd en mensenrechten worden geschonden.
  • De Tweede Wereldoorlog, en in het bijzonder de Shoah, heeft nog steeds een grote belangstelling. Dit blijkt onder meer uit de jaarlijkse herdenkingsbijeenkomsten (en de inhoudelijke discussie hieromtrent) en bevrijdingsfeesten, en de belangstelling van de jongere generaties. Dankzij onderzoek neemt onze kennis van de Shoah nog steeds toe. Auschwitz is daarbij hét symbool van de vernietiging van het Joodse volk. De geschiedenis van Theresienstadt, een doorgangskamp naar Auschwitz, en een model-concentratiekamp dat de nazi’s voor propagandadoeleinden aanwendden, is tot op heden onderbelicht. Dat is op zijn minst opmerkelijk te noemen aangezien er in dit kamp ca. 5000 Nederlandse joden hebben gezeten, van wie minder dan 2000 de oorlog hebben overleefd.
  • Theresienstadt was het enige concentratiekamp waar naast slachtofferschap, ruimte bestond voor menselijk beschaving, kracht en creativiteit en waar, met andere woorden, de uitoefening van kunsten de slachtoffers niet alleen grote troost bood, maar hen ook hielp te overleven (in het museum van Theresienstadt zijn vele materiële kunstuitingen te vinden). Deze functie en betekenis van kunst heeft een dubbele boodschap juist in onze tijd, waarin er beperkte kunst- en cultuursubsidies voorhanden zijn.
  • Over de relatie Theresienstadt en Joodse Nederlanders is nog relatief weinig bekend. Met de opvoering van het Requiem krijgt dit kamp nieuwe aandacht, die hopelijk nieuw onderzoek zal genereren. Dit zal jongere generaties op een nieuwe manier kennis laten maken met de Shoah. Haast is hier geboden: het aantal overlevenden dat uit eerste hand kan getuigen neemt in hoog tempo af.
  • Theresienstadt gold voor de nazi’s als modelkamp. Daarom bouwden zij, voorafgaand aan het bezoek van het Internationale Rode Kruis, een deel van het kamp om tot ‘gewone’ stad, met winkels, cafés en speeltuin en wisten zij zo de afgevaardigden van het Rode Kruis te misleiden. Het succes van die misleiding leidde tot het maken van de propagandafilm Hitler schenkt den Juden eine Stadt. Het manipuleren van de realiteit (wat je ziet is niet wat het lijkt) is niet alleen iets van het verleden, maar ook van het heden. In die zin kan de uitvoering, waaraan een educatief programma is gekoppeld, meehelpen aan de bewustwording van dit fenomeen. Het onderstreept ook het belang van kritisch denken.
  • Door de aandacht voor Theresienstadt die de uitvoering genereert, zal niet alleen een helderder beeld ontstaan van de geschiedenis van dit specifieke kamp, maar ook van de Shoah in het algemeen.